entrevista
Lo mei gran enemic de la lenga d’òc qu’ei l’ignorància
geograf e ensenhaire d'occitan
Quau que sia la circonstància, que cau parlar deu gascon e de l’occitan en generau I a enqüèra causas qui demòran dens lo parlar, lo païsatge, qui a un rapòrt estret dab la lenga I a tostemps un aspècte culturau qui podem utilizar dab intelligéncia
Las culturas ruraus en perilh
Dissabte 13 de genèr a Carcarèrs e Santa Crotz (Marsan), qu’èran haut o baish ueitanta personas entà assistir au collòqui “Les cultures rurales en péril”, organizat per la Societat de Borda.
Amassats au dehens deu maunomat Larèr deus Joens deu vilatge, que podón escotar las intervencions avisadas de Jean-Pierre Bréthes, Joan-Jacme Fénié, Philippe Dubourg, Pierre Bitoun e Jean-Paul Lagardère, suu maishant anar deu monde païsan uei lo dia.
Que tractèn mei que tot de la desapareishuda deu noste monde rurau, de la societat d’un còp èra, sacrificada sus l’autar deu pretendut progrès (pretendut, o en tot cas a còps discutible...).
Ua punta de nostalgia dens los devís, drin de colèra tanben, e, qu’ac cau díser, ua forma de resignacion.
Lo public, per la màger part retirats, qu’èran a còps aürós de tastar la magdalena, dab fòtos e illustracions hèra plan explicadas, mapas, e evocacions d’un monde que conegón, quasi tots, quan èran joens, e a còps indignats, tanben, cap a l’evolucion de la nosta societat.
Pr’aquò, lo collòqui ne hasó pas que constatar lo domau, dab un espiar pro pessimista cap a l’aviéner de la ruralitat en França: tanlèu aviat lo collòqui, lo maire deu vilatge Philippe Dubourg que tractè de la darrèra reforma territoriau, de qué travar l’estrambòrd deus mei valents...
Totun, se pòden saunejar a la sauvaguarda de quauques brigalhas, qu’ei enqüèra la lenga qui, benlèu, e s’ac virarà lo mei plan. En efèit, au contre deu modèl societau d’un còp èra, qui ne tornarà pas jamei, la lenga, era ,qu’existeish enqüèra, pr’ací pr’aquiu, en la vita vitanta. Un deus darrèrs vestigis de la cultura deus ajòus, qui ns’ensenha, en mei deus mots, l’anar de la nosta tèrra e deus sons aucupants.
Qu’ei tanben per’mor d’acò de qui la cau conservar a tota fòrça, au delà de tota consideracion politica. Qu’ei tot çò qui sobra.
Joan-Jacme Fenié qu’èra au micro de Ràdio País tà parlar de la soa intervencion, aperada:”Langue et espace rural (le gascon, patrimoine immatériel et facteur d’identité pour les Landes)”.
Dissabte 13 de genèr a Carcarèrs e Santa Crotz (Marsan), qu’èran haut o baish ueitanta personas entà assistir au collòqui “Les cultures rurales en péril”, organizat per la Societat de Borda.
Amassats au dehens deu maunomat Larèr deus Joens deu vilatge, que podón escotar las intervencions avisadas de Jean-Pierre Bréthes, Joan-Jacme Fénié, Philippe Dubourg, Pierre Bitoun e Jean-Paul Lagardère, suu maishant anar deu monde païsan uei lo dia.
Que tractèn mei que tot de la desapareishuda deu noste monde rurau, de la societat d’un còp èra, sacrificada sus l’autar deu pretendut progrès (pretendut, o en tot cas a còps discutible...).
Ua punta de nostalgia dens los devís, drin de colèra tanben, e, qu’ac cau díser, ua forma de resignacion.
Lo public, per la màger part retirats, qu’èran a còps aürós de tastar la magdalena, dab fòtos e illustracions hèra plan explicadas, mapas, e evocacions d’un monde que conegón, quasi tots, quan èran joens, e a còps indignats, tanben, cap a l’evolucion de la nosta societat.
Pr’aquò, lo collòqui ne hasó pas que constatar lo domau, dab un espiar pro pessimista cap a l’aviéner de la ruralitat en França: tanlèu aviat lo collòqui, lo maire deu vilatge Philippe Dubourg que tractè de la darrèra reforma territoriau, de qué travar l’estrambòrd deus mei valents...
Totun, se pòden saunejar a la sauvaguarda de quauques brigalhas, qu’ei enqüèra la lenga qui, benlèu, e s’ac virarà lo mei plan. En efèit, au contre deu modèl societau d’un còp èra, qui ne tornarà pas jamei, la lenga, era ,qu’existeish enqüèra, pr’ací pr’aquiu, en la vita vitanta. Un deus darrèrs vestigis de la cultura deus ajòus, qui ns’ensenha, en mei deus mots, l’anar de la nosta tèrra e deus sons aucupants.
Qu’ei tanben per’mor d’acò de qui la cau conservar a tota fòrça, au delà de tota consideracion politica. Qu’ei tot çò qui sobra.
Joan-Jacme Fenié qu’èra au micro de Ràdio País tà parlar de la soa intervencion, aperada:”Langue et espace rural (le gascon, patrimoine immatériel et facteur d’identité pour les Landes)”.
Qu’as parlat de lenga e de sauvaguarda a un public drin estremat deu militantisme costumèr, quin s’ei passat?
Quau que sia la circonstància, que cau parlar deu gascon e de l’occitan en generau, tots los publics que son bons! N’ei pas la pena de convéncer los qui son dejà convençuts. Que cau parlar deu noste patrimòni lingüistic a monde qui ne son pas forçadament passionats per aquò. Qu’ac disi sovent, lo mei gran enemic de la lenga d’òc qu’ei l’ignorància.
Quina èra la recepcion deu’’monde rurau’’?
Lo problèma qu’ei lo monde rurau qu’a pro cambiat, n’es pas lo deus ans cinquanta o sheishanta. Adara qu’es un monde qu’es esbrigalhat. Los païsans, ne sèi pas se cau utilizar aqueth mot... los productors, son completament diferents, los sistèmas productius tanben, donc las mentalitats qu’an cambiat. E totun, i a enqüèra causas qui demòran dens lo parlar, lo païsatge, qui a un rapòrt estret dab la lenga. Que’us cau hicar en valor e har conéisher. Multiplicar las ocasions d’enténer la lenga e de la rénder vededera. I a pro de monde qui ignòran completament aquera realitat.
Uei lo dia, l’occitanisme qu’ei meilèu en vila... Ei un esfòrç qui deu har: tornar a la campanha e insistir?
Qu’es un hèit meilèu urban, mes que cau har un esfòrç pertot! On i a bonas volontat, que las cau utilizar e encoratjar. N’i a pas nat endret qui sia d’escartar.
Que parlam d’ignorància, mes a còps, que sembla meilèu a l’indiferéncia...
Es aquò, i a pro d’indiferéncia, i a monde qui disen qu’ei un ahar de païsans, mes totun, i a tostemps un aspècte culturau qui podem utilizar dab intelligéncia.
Joan-Nadau Commeres
L’entervista sancèra sus www.radiopais.fr
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#4 "Es ben VERAI/Es plan UNA veritat, l'ignorància es lo Pièger/pejor per la lenga nòstra. París lo tuaire de lengas e culturas coma se fossOn animals gròsses per manjar, bòus, taures... o aplica sense cap de sentimentalisme, ni contemplacion, aiçò fa París. Assassina las lengas de gran cultura coma l'Oc, lo catalan, l'alsacian o aleman... per ela amb la sang qu'a suçat coma los vampirs, crei que serà mai fòrta sa lenga francesa. Son coma la mentalitat de las tribús primitivas que encara presumisson del mal qu' han fait e CONTUNUAN DE FAR. Los chovinistas de l'ignorància
#3 Moussu ou Madamo "Mèfi". Sèn mai d'un que n'avèn agu fa de counsta a perpau d'acò d'aqui ou d'acò mai. Tant vous coumo ieu amai d'autres aigrejen uno proublematico generalo a travès d'un moulou d'enterougacius councrèto, coumo çai fasès. Grameci.
Malerousament, lou resson generau enternautico es flàpi. Ounte soun lous atou de l'òucitanisme ? Reagìssou pa gairebé. Clìcou pa su lou det verd gairebé. Coumprene pa perdequé lou mounde culturau òucitan ou felibrenc reagis pa mai qu'acò a de tèmo de grando urgenço coumo la preso de councienço. Din vostre coumentari, aqui mai uno puorto de la councienço coumo tant d'autros que n'avèn agudo parla. Dingus las fai pa siuno quelos enterougaciu, aquelos remarco pertinento. Pa dingus gairebé. E se dis que i auriè (en mejano) 15000 à 20000 legeires de Jornalet ? Regularament... ?
Vau creire que geinen un couren de pensado en aigregen de poun que lous especialisto aigréjou pa gaire ou pa jamai...
Mè de qu'es acò que può geina ? Que la perpensado emparcialo e las idèio véngou pa d'eles ?
Sièi a n'espera de reaciu, de respuonso councrèto. En defuoro de "Mèfi", "Gérard Cairon", "Lou raiòu", "Nom" e quauques autres que couméntou pa souvent (mè que cragnìssou pa de dire ce que pénsou e de soustène uno òupiniu que tinto diferent), la perpensado es pa gaire ausardo e per ce qu'es de las reaciu, acò's la grando souleta !
Enemic de mai: la reticéncia occitana
Reticéncia, del latin retícere, sia tàiser/taire en rèire, o callar (calar/ carar) en rèire la lenga, l'accent...
Sia bocabarrar, lengaplegar...
A paubra rèira-lenga, tostemps en rèire...per reticéncia
Occitans, des-lengaplegatz-vos! Des-bocabarratz-vos!
Es ben veritat, l' ignorància es lo petge per la lenga nostra. París lo tuaire de lengas e culturas coma se fossin animals grans per manjar, bous, taures,.... ho aplica sense cap sentimentalisme, ni contemplacion, açò fa París. Assassina las lengas de gran cultura coma l'Oc, lo catalan, l'alsacian o aleman,..... per ela amb la sang qu' ha suclar coma los vampir, se crese que serà mai forta sa lenga francesa. Son coma la mentalitat de las tribus primitivas que encara presumeissen del mal qu' han fait e segueissen fent. Los chovinistas de l'ignorancia !
Les tres constats son justes e estrategics.
Cal parlar de l'occitan amb tot le monde e suscitar un questionament, un interès.
La question de l'identitat es interessanta; se demandatz a qualqu'un d'aicí (amb l'accent) s'es occitan, i a pas tostemps de responsa immediata o de òc; es pas evident... Son totes d'un departament!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari